To zapewne ulubione święta Polaków. Kojarzą się z długim weekendem, ciepłą wiosenną pogodą i flagami powiewającymi na wielu budynkach.
Podczas wyjazdów, grillów i spotkań warto pamiętać, dlaczego obchodzimy te święta.
W tym dniu świętujemy prawo do pracy i odpoczynku. Dawniej ludzie pracujący fizycznie byli przez swych pracodawców wyzyskiwani. Musieli pracować po kilkanaście godzin dziennie
w ciężkich warunkach, bez prawa do urlopu czy też wolnych weekendów. W fabrykach pracowały również i dzieci.
Dzięki wieloletnim strajkom robotników warunki pracy stopniowo się polepszały, ograniczono jej czas i w końcu zagwarantowano prawo do odpoczynku.
Święto Pracy obchodzone jest w wielu krajach, w tym również w Polsce, już od 1890 roku.
A dlaczego akurat świętujemy 1 maja?
W ten sposób upamiętniono wydarzenia z początku maja 1886 roku, które maiły miejsce w USA w Chicago. Wtedy to krwawo stłumiono strajk zabijając wielu robotników domagających skrócenia czasu pracy do 8 godzin.
Święto zostało wprowadzone przez Sejm 20 lutego 2004 r. Nie był to dzień przypadkowy – chodziło o dzień, w którym Polakom towarzyszą refleksje o szczytnych kartach historii Polski, wypełnienie wolnego dnia pomiędzy świętami narodowymi oraz podniesienie rangi innego święta, które tego dnia obchodzimy czyli Dnia Polonii i Polaków za Granicą.
Polska flaga jest naszym symbolem narodowym. Ma biało-czerwone barwy. Kolor biały oznacza czystość, niewinność i dobro. Czerwony zaś to ogień, waleczność i odwaga.
Dzień 2 maja jest świętem, ale nie jest oficjalnie dniem wolnym od pracy.
W tym roku świętujemy 231. rocznicę uchwalenia najstarszej ustawy zasadniczej w Europie i drugiej (po amerykańskiej) na świecie.
Warto przypomnieć okoliczności uchwalenia konstytucji.
Było to przedsięwzięcie bardzo trudne. Polska w drugiej połowie osiemnastego wieku zmierzała ku całkowitej anarchii i upadkowi. Władzą ustawodawczą był Sejm Rzeczpospolitej, który został sparaliżowany przez liberum veto (prawo pozwalające szlachcicowi – posłowi zerwanie obrad sejmu i unieważnienie jego postanowień).
Państwa sąsiadujące – Prusy, Austria i Rosja – bezkarnie wtrącały się w sprawy Polski. W końcu się porozumiały i w 1772 r. doprowadziły do I rozbioru Polski. Nakazały również polskiemu sejmowi zatwierdzić rozbiór. Znaleźli się wtedy posłowie, którzy za pieniądze i stanowiska postanowili zgodzić się na grabież ziem polskich. Honor Polaków ratowali patrioci m.in. Tadeusz Rejtan, poseł nowogródzki. Po I rozbiorze Polski część szlachty i magnatów zrozumiała, że nasze państwo wymaga pilnej naprawy. Zwołano Sejm, który z przerwami trwał cztery lata (od 1788 do 1792 r.), podczas którego uchwalono konstytucję. W czasie obrad tzw. Sejmu Czteroletniego wielu posłów, pracujących na zlecenie państw ościennych (Rosji, Prus czy Austrii) sprzeciwiało się powołaniu ustawy zasadniczej. Okazja nadarzyła się 3 Maja 1791 roku, kiedy to po wielogodzinnych obradach Sejm zatwierdził konstytucję, a król Stanisław August Poniatowski ją podpisał. Określano ją jako „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”.
Jedni z głównych jej autorów
Konstytucja składała się z 11 artykułów
Najważniejsze postanowienia konstytucji
- zapewnienie swobody wyznania przy jednoczesnym uznaniu katolicyzmu za religię panującą w kraju;
- ograniczenie „złotej wolności szlacheckiej” przez zniesienie liberum veto, ograniczenie immunitetów prawnych, konfederacji i sejmów skonfederowanych;
- nadanie praw mieszczaństwu (m.in. prawo do bezpieczeństwa osobistego, posiadania ziemi, obejmowania stanowisk oficerskich oraz w administracji państwowej, a nawet nabywania szlachectwa);
- objęcie chłopów opieką „prawa i administracji rządowej”;
- zniesienie Unii Polsko-Litewskiej na rzecz państwa unitarnego;
- zastąpienie wolnej elekcji elekcją w ramach dynastii;
- trójpodział władzy na: prawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król i Straż Praw) i sądowniczą;
- wzmocnienie wojska, ustalenie liczby żołnierzy na 100 tys.
Znaczenie
Konstytucja niestety nie przetrwała długo, zaledwie czternaście miesięcy. Zmiany przez nią wprowadzone były nie do zaakceptowania przez zdemoralizowaną magnaterię, której przywileje zostały znacznie ograniczone. W dniu 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu zawiązała się konfederacja później nazwana targowicką. Należeli do niej m.in. Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski. Na ich „prośbę” połączone siły targowiczan 20 tysięcy i armii rosyjskiej w liczbie 97 tysięcy wkroczyły do Polski. Król zdołał wystawić tylko 37 tysięczną armię składającą się z rekrutów.
Mimo kilku wygranych bitew, kiedy wojska rosyjskie dotarły pod Warszawę, Stanisław August Poniatowski zdecydował się na kapitulację i przyłączenie do targowiczan. Armia polska poszła w rozsypkę, a sen o wolności umarł na kolejny wiek.
Pomimo tego 3 maja dla wszystkich Polaków jest dniem szczególnym, jest świętem narodowym ustanowionym w dowód pamięci o przodkach, którzy pragnęli ocalić kraj przed upadkiem. Jest symbolem walki o niepodległość i chęci naprawy państwa, do którego Polacy odnosili się w czasach zaborów, podczas II wojny światowej i w okresie komunizmu.
Uchwalenie Konstytucji 3 maja zostało uznane za święto już 5 maja 1791.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 29 kwietnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy uznał rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja za święto narodowe odrodzonego państwa. W okresie II wojny światowej oraz przez niemal cały okres PRL-u święto było zakazane a ludzie manifestujący tego dnia swoją tożsamość narodową byli prześladowani.
Dopiero 28 kwietnia 1990 r., weszła w życie uchwalona przez Sejm RP ustawa, na mocy której oficjalnie przywrócono święto upamiętniające pierwszą polską konstytucję.
Wyeksponowane na zdjęciu książki oraz wiele innych tytułów są dostępne w naszej bibliotece.